Rytm życia według Melchiora Wańkowicza – Ziele na kraterze
Prace literackie często bezpośrednio odzwierciedlają doświadczenia i światopogląd autora. Tak jest w przypadku Ziele na kraterze – dzieła Melchiora Wańkowicza, oferującego przejmujący portret dzieciństwa i dojrzewania jego córek, Krysi i Marty. Powieść, która rozpoczyna się od narodzin Krysi Wańkowicza w 1919 roku, kończy się na jej tragicznej śmierci 6 sierpnia 1945 roku.
W kontekście tła historycznego utworu, akcja rozgrywa się głównie w Warszawie, gdzie rodzina mieszka. Jednak Wańkowicz umiejętnie przenosi nas także do innych miast Polski, takich jak Częstochowa, Zakopane i Katowice. Dodatkowo, doświadcza niemych świadków wyprawy rowerowej sióstr po Francji, przygód w Rumunii i cypryjskiego schronienia Melchiora Wańkowicza po wybuchu wojny. Litwa jest miejscem wakacyjnego wypoczynku dla rodziny.
Symbolika Ziela na kraterze
Jedno z kluczowych przesłań Ziela na kraterze znajduje swój wyraz w tytule. Dzieło jest symbolem narodzin Marty, córki pisarza, która staje się zielem na kraterze w życiu rodziny. Krater to inaczej wojna i powstania, której rodzina doświadcza.
Ziele, symbol nowego życia, pojawia się już w kontekście opisu narodzin Krysi: „Tak zapewne po wybuchu wulkanu ziele na kraterze puszcza ponownie pierwsze pędy ze spopielałego gruntu – z trudem i niełatwo”. Mimo wszelkich przeciwności, które przynosi wojna, mimo śmierci Marty, radość i miłość rodzinna nadal tętnią na stronach powieści. Jej przesłanie jest proste: kochająca rodzina potrafi znieść wszystko.
Bohaterowie Ziela na kraterze
Jak to często bywa w tak osobistych utworach, autor, Melchior Wańkowicz, staje się jednym z głównych bohaterów. Jako liberalny ojciec, który pokazuje córkom świat i motywuje do samodzielności, odgrywa kluczową rolę w ich życiu. Wspiera je w ich podbojach i nieustannie doradza, demonstrowany wszystko, co najlepsze w życiu: zabawa, przygoda i wolność.
Zofia Wańkowicz, matka, jest życzliwym i ciepłym przeciwwagą dla Melchiora. Jest ona ta osoba, do której córki mogą zwrócić się o wsparcie, a zarazem jest ona mocarstwem, które chroni domowe ognisko. Jej zaradność, staranność i cierpliwość są nieocenione dla tej rodziny w tych męczących czasach.
Córki Wańkowicza, Krysia i Marta, różnią się charakterami – Krysia jest obowiązkową i odpowiedzialną, podczas gdy Marta jest pełna radości i energii. Jednak obie w porażający sposób ucieleśniają wszystko, co prawdziwe w dzieciństwie, pokazując odwagę, tęsknotę i próby osiągnięcia swoich własnych celów.
Podróż życiowa Melchiora Wańkowicza
Melchior Wańkowicz, znany jako jeden z najwybitniejszych polskich dziennikarzy i reportażystów XX wieku, urodził się 10 stycznia 1892 roku w Kałużycach, gdy Polska była pod zaborami. Jego pasjonujący sposób życia znacząco wpłynął na jego twórczość literacką, przepełnioną przeróżnymi postaciami i miejscami z każdego zakątka Polski. Współcześnie uchodzi on za jednego z najbardziej różnorodnych pisarzy ubiegłego wieku.
- Po zakończeniu I wojny światowej Wańkowicz został mianowany kierownikiem Działu Prasy i Propagandy Towarzystwa Straży Kresowej, jego zadaniem było także koordynowanie pracy kilku drukarni.
- Wańkowicz brał czynny udział w wojnie polsko-radzieckiej. Za swoje poświęcenie został wyróżniony Krzyżem Walecznych. Doświadczeniom z walki na froncie poświęcił książkę „Szpital w Cichiniczach”.
- Pod koniec września 1939 roku wpław przepłynął Dniestr i uciekł do Rumunii. Przez lata wojny przebywał m.in. nad Morzem Czarnym, na Cyprze, a po dołączeniu do armii generała Andersa przebył z nią Irak, Iran, Syrię i Liban. Następnie przez Egipt dostał się do Włoch.
Przykład Melchiora Wańkowicza pokazuje, że prawdziwe życie i prawdziwi ludzie mogą tworzyć najbardziej fascynujące historie. Jego utwór Ziele na kraterze to mistrzowska próba uchwycenia rytmu życia i dorastania, pomimo okoliczności historycznych. Wańkowicz zmarł 10 września 1974 roku, ale jego literacki dorobek żyje nadal, inspirując kolejne pokolenia.
